Sąvokos

Bajka – krótki utwór literacki zawierający morał (pouczenie), często jest wierszowany, czasem żartobliwy. Morał może znajdować się na początku lub na końcu utworu albo wynikać z jego treści. Istotną cechą bajki jest alegoryczność. Bohaterami bajek mogą być ludzie, a także zwierzęta, przedmioty i zjawiska, które uosabiają typy ludzkie, cechy charakteru lub przeciwstawne poglądy i stanowiska.

Elegia – utwór liryczny o treści poważnej, refleksyjny, utrzymany w tonie smutnego rozpamiętywania,
rozważania lub skargi, dotyczący spraw osobistych lub problemów egzystencjalnych (przemijanie, śmierć, miłość); wyróżnia się elegie miłosne i patriotyczne.

Encyklopedia – tu: Wielka Encyklopedia Francuska, kompendium ówczesnej wiedzy
z zakresu nauki, sztuki i rzemiosła, a jej twórcy sami za cel zakładali dokonanie „zmiany myślenia”. To
monumentalne dzieło stało się jednym ze szczytowych osiągnięć okresu oświecenia. Miała ona wielkie
znaczenie społeczne, polityczne i kulturowe. Zawarte w niej reformatorskie hasła utorowały drogę rewolucji francuskiej.

Encyklopedysta – jeden z francuskich filozofów, naukowców i literatów, twórców Wielkiej encyklopedii francuskiej.

Empiryzm – kierunek filozoficzny głoszący, że źródłem ludzkiego poznania są wyłącznie lub przede
wszystkim bodźce zmysłowe docierające do naszego umysłu ze świata zewnętrznego, natomiast
wszelkie idee, teorie itp. są w stosunku do nich (bodźców zmysłowych) wtórne. Empiryzm stoi w ostrej
sprzeczności z racjonalizmem filozoficznym, który głosi, iż źródłem poznania są właśnie idee, zaś bodźce zmysłowe mają znaczenie drugorzędne.

Liberalizm – kierunek polityczny, według którego wolność jest nadrzędną wartością. Liberalizm ma
charakter indywidualistyczny. Wartościami cenionymi przez liberałów są wartości demokratyczne i prawa obywatelskie czy własność prywatna i wolny rynek.

Monetaryzm – szkoła myśli ekonomicznej zajmująca się badaniem wpływu polityki pieniężnej państwa na dochód narodowy.

Nurt sentymentalny (sentymentalizm) – kierunek umysłowy i literacki w Europie, był okresem
pomiędzy oświeceniem a romantyzmem. Sentymentaliści w centrum zainteresowania stawiali człowieka i jego uczucia, skupiali się na indywidualizmie, wnętrzu. Uważali, że człowiek w procesie cywilizacji utracił podstawowe wartości, dlatego propagowali powrót do natury. Metody poznawania świata według nich to: empiryzm i sensualizm.

Poemat heroikomiczny – utwór literacki, opierający się na połączeniu podniosłego stylu wypowiedzi z błahą, przyziemną tematyką, co tworzy efekt komiczny. Nawiązuje do gatunku eposu bohaterskiego (dlatego bywa również nazywany antyepopeją), jednak nie ma zazwyczaj na celu ośmieszenia tego gatunku literackiego, a wykorzystanie jego formy ma jedynie służyć wzmocnieniu efektu komicznego i zwróceniu uwagi na poruszane problemy.

Powieść historyczna – jedna z odmian powieści; wydarzenia w niej przedstawione są umieszczone w epoce, która miała miejsce w przeszłości. Obok wydarzeń i postaci historycznych w powieści pojawia się fikcja literacka.

Racjonalizm – przekonanie o sile i możliwościach poznawczych rozumu ludzkiego (pojmowanego jako całokształt wiedzy i władz umysłowych człowieka), o konieczności kierowania się nim w życiu przy
rozstrzyganiu problemów zarówno teoretycznych, jak i praktycznych.

Sielanka – (bukolika, idylla, ekloga, skotopaska, pasterka) – gatunek literacki, utwór poetycki,
przedstawiający w sposób wyidealizowany uroki życia wiejskiego.

Trójpodział władzy – model organizacji państwa, w którym funkcje władzy są od siebie oddzielone i
powierzone niezależnym od siebie ciałom. W swej dojrzałej formie został opisany w epoce oświecenia
przez Johna Locke’a. Według niego społeczeństwo wyłania z siebie władze: ustawodawczą, wykonawczą i federatywną.